Проект
"Взгляните в прошлое и в нем вы увидите сегодняшний день"
СТАРИННЫЕ БУРЯТСКИЕ ПЕСНИ. 27 - 51.
Запись песен: Институт монголоведения, буддологии и тибетологии СО  РАН (г. Улан-Удэ)
Расшифровка текстов: Намгар Лхасаранова
Техническая обработка аудиофайлов: Евгений Золотарев
27. "Мариной соло"
Жанр: прославление коня
Исп. Санжиев Цыден
(Запись1961 г. с.Арахлей, Читинская обл.)
Ом сайн амгалан олон болтогой
хоёр дабаанад .......огулсэн
бурхан шэгэмууниин шажаниие огторгойн
бум наран сараные
мандулан баригшан.
----
Хайр шулуун шэбээтэ,
хара булаг ундата, ...
шэм булад туруута,
шэрмэр утаhан жолоото,
дам булад туруута,
дабтамал мүнгэн хазаарта,
арбан зургаан hоеото,
арсалан дагаан сээжэтэ,
сүрмэр сонорхон шэхэтэ ,
сэлмэг харахан нюдэтэ,
шэнгэхэн торгон дэлистэй,
жэбжэгэрхэн гүрбэл нюргата,
жэгдэхэн хүжэ хабhата,
заhамал морин гүйгөөшын,
соло энэ болой!
28. "Боролдой мэргэн"
Жанр: сказание о богатыре
Исп.Дондоков Ламажаб
(Запись1961 г. с. Улзутуй, Читинская обл.)
Сун далайн шалбааг байхын сагта
Сумбэр уулын болдог байхын сагта
Захын модоной залаагуй лэ байхын сагта
Загал инзаганай гуран байхын сагта
Алтайда (боохон?) боро моритой
Боролзой мэргэн хуйхэр ябаба hэн хадаа..
29. "Баян дэлгэрэй барууханда"
Жанр: о родной природе
Исп.Хандуева Н., Шагдарова Д.
(Запись1961 г. с.Тасей, Читинская обл.)
Баян дэлгэрэй барууханда
Байгаа Ташаайга хойморто
Бадмахан сэсэгээр анхиланхай
Багын манарай нютаг юм аа
Ундэрхэн дэлгэрэй модохондо
Ургэн Ташаагай хойморто
Унгын сэсэгээр анхиланхай
Унинэй маанарай нютаг юум аа.
30. "Шилдэй занги"
Жанр: историческая песня
Исп.Бадуев
(Запись1961 г. с.Гунда, Еравнинский р-н)
Зай даа зай!
Гулэгэн,гулэгэн харахан,зай да зай!
Гуйдэл шэнжэн адали(ээ)
Гулэмэр багахан зангиниинь,зай да зай!
Суудал шэнжэн адали(ээ)
Гунан гунан хараниинь,зай да зай
Гуйдэл шэнжэн адали(ээ)
Гунхар багхаг зангиниинь,зай да зай!
Суудал шэнжэн адали(ээ_
31. "Харахан занданиинь"
Жанр: песня кольца
Исп. Бодиева Дашима
(Запись1961 г. с.Шиля, Хилокский р-н)
Харахан занданаа урагуулдаг
Харьялдаг булагай сайхнииньбэ
Хамайнгаа байдалы сайжаруулдаг
Коммунис хуулиин сайханииньбэ.
32. "Аларская песня"
Жанр:
Исп. Намсараева А.
(Запись1963 г. с.Орлик, Тункинский р-н)
Намандымни гэж.
Айлшалhаан зугаалhан зурэхэндэмни.
Тамхая татаhан тангалайдымнео гэж..
Таанараар зугаалhам
33. "Гэрэй магтаал"
Жанр: восхваление
Исп.Ардаев Б.Д.
(Запись1963 г. с.Жемчуг, Тункинский р-н)
Алтан hайхан сэргэдэтнэй
Айлшалан ерэжэ..
34. "Старинный тункинский ёохор"
Жанр: хороводная
Исп. Шаралхаева
(Запись1963 г. с.Монды, Тункинский р-н)
Горон горон готолияа
Горшожол наадая
Гушан жэлын малагайяа…
35. "Хаахиргаан дуун»"
Жанр: обрядовая
Исп. Николаев А.Х.
(Запись1965 г. с.Хандала, Кабанский р-н)
Аа-ээ
Хун шубуун ерэбэл гээш хьим даа гоо
Аа-ээ
Хударьяа нюргаа бурхообэл гээш хьим даа гоо
Аа-ээ
Холоhоо ерэhэн урагууд гээш хьим даа гоо
Аа-ээ
Хойморьёо нюргаа бурхообэл гээш хьим даа гоо.
36. "Бороониинь орохол hаа орожол байг"
Жанр: лирическая
Исп. Санжижапов Осорон Г.
(Запись: с.Верхняя Курба,Заиграевский р-н)
Бороониинь орохол hаа орожол байг
Бургаастай  Хурбэмнэй занханаараа
Бултаниинь хэлсээшье hаа хэлсэжэл байг
Бодолтой амараг занханаараа
Саhаниинь орохолhаа орожол байг
Сагдуултай Хурбэмнэй занханаараа
Саадуулын хэлсээл hаа хэлсэжэл байг
Самуухан гансамни занханаараа
37. "Осонхон хумэндэ мэхэлуулжэ"
Жанр: лирическая
Исп. Санжижапов Осорон Г.
(Запись: с.Верхняя Курба,Заиграевский р-н)
Осонхаган хумоолдэ? мэхэлуулжэ
Унаашыгаа унагаан алдабал беэ
Ушарсынхан  зулагыдаа мэхэлуулжэ
Олондо хэлсуулэн алдабал беэ
Сасанхан хумоолдэ? мэхэлуулжэ
Шаргаатиигаа унагаан алдабал беэ
Самганхан зулгыдоо мэхэлуулжэ
Саадуулдаа хэлуулэн алдабал беэ.
38. "Аа аа  hээ,
Ай дон гэжэ зугаалае"
Жанр:
Исп. Халзаева М.М.(запевала), Баженов Т.П., Мадуев, Нагаслаева
Аа-аа-hээ
Айдон гэжэ зугаалаел даа.
Аа-аа-hээ
Алтанхан хайшаяа …
39. "Хуяа шэлын оройгоор"
Жанр: песня охотника
Исп. Жамбалова Д-Н.
(Запись: 1961 г. с.Будалан, Агинский р-н)
Хуяахан шэлын орой дээр
Хулhан хаанаhаа ургаhэн юм?
Хулангай арhа нэмэреэжэ
Ахайм хаанаhаа hуунхай юм?
Хангилхан ундэрэй орой дээр
хартаганаан хаанаhаа ургаhан юм?
Хабаргын арhа нэмэреэжэ
Ахайм хаанаhаа hуунхай юм?
40. "Огторгой холо гэсэрэмнэй"
Жанр: свадебная
Исп. Молоев Василий Андреевич
(Запись: с.Закулей  Нукутский р-н, Иркутская обл.)
Огторгой холо гэсэрэмнэй
Одон мэшэн яларна
Урагууд холо гэсэрмнэй
hанаан хурээд бахимна.
Далайда дахуулша пароходнай
Дайдадаа зугааша урагууднай,худанууднай
41. "Шоно баатарай дуун"
Жанр: песня охотника
Исп. неизвестный
Шэнэhэн шэнэhэн модые
Шэльбэhэ набшыень гайхытэ.
Эсэгын ганса хубууеэ
Худалша Хобуушыень гайхытэ.
Хуhан хуhан модые
Холбоо набшыень гайхыто
Эсэгын ганса хубууеэ
Худалша Хобуушыень гайхытэ.
42. "Урда уула"
Жанр: песня кольца
Исп. Бадмаев Ринчин 1900 г.р.
(Запись: 1967 г. с. Ашанга Хоринский  р-н)
Урдахи лэ агуулын оройдо
Уянханш эшэтэй жэмэс лэ
Узуураа дуурэтэр урагажа
Багалайрхажа найгана.
Саадахи агуулын оройдо
Сагадуулханш эшэтэй жэмэс лэ.
Салаагаа дуурэтэр урагажа
Багалайрхажа найгана.
43. "Зандан гэжэ модониинь"
Жанр: песня кольца
Исп. Бадмаев Ринчин 1900 г.р.
(Запись: 1967 г. с. Ашанга Хоринский  р-н)
Сухай  гэжэ модониинь
Шонхогшье угы улаахан
Сухай тэрэнгиин оройгоор
Суунагхан бороо тусална
Суунагтагша бороониинь
Шухалал дэгээдын аршаан.
Харлан байгша хадамнай
Хаяагаараа харгытай
Ханхинан суугша эжымнэй
Харан хулеэн hуудаг лэ.
44. "Хухэ далайн хубоодэ"
Жанр:
Исп.Нимаева Бальжима Эрдынеевна
(Запись: с. Ашанга Хоринский  р-н)
Хухэ далайн хубоодэ,  лаа зэй
Хусоог ногоон ургадаг , лаа зэй
Хулэгэйм долоон турэдэг , лаа зэй
Хусоог ногоо шэмэхэдэг, лаа зай
Хунэйнь хулэг морин турэдэг ,лаа зэй
Арахан Булгаты тойрогшо
Аршаан сагаан Анаамнай
Аршаяанай хойморто
Агаар зандан дасан юм.
Агаар зандан дасаниинь
Алтан  мунгэн  ганжаартай.
Абралай ехэ (амаахай)?
Арбаад мянган шабинартай..
45. "Анаа дасанай магтаал"
Жанр: восхваление, ода
Исп.Цырендоржиева Ринчин-Ханда Эрдынеева
(Запись: с. Ашанга Хоринский  р-н)
47. "Туурээлгэнууд"
Жанр: в старинных сказаниях пели
Исп.Нимаева Бальжима Эрдынеевна 1919 г.р.
(Запись: с. Ашанга Хоринский  р-н)
46. "Хун шубуун ерэдэг лаа,заай"
Жанр: песня кольца
Исп.Нимаева Бальжима Эрдынеевна
(Запись: с. Ашанга Хоринский  р-н)
Хун шубуун ерэдэг ,лаа зай
Хуластайнгаа даланда тогтодог,лаа зай
Хундэ хубуун турэдэг, лаа зэй
Хуули сааза баридаг ,лаа зай
Шэн шубуун ерэдэг,лаа зай
Шэнэхэн далайда тогтодог,лаа зай.
--Хууемээхэн хууемээ
Хууе хууеhээр ерэбэб доо (hайн ерэh эн hомоной)
-Шэрэгэмэй,шэрэгэмэйхэн,шэрэгэмэй,
Шэрэгни шэрэгэн(муу ерэhэн hомоной)
--Гандянуур, гандянуурай, гандянуур (нохойн )
-Хозуулой хандил, хандил. Хозуулыш, хандил (асарай мангадхайн)
48. "Ай дон дуун"
Исп. Куклина Екатерина Абыдаевна
(Запись: 1967 г.  с. Курсангай Иркутск.обл)
Далайн уула хурёотэй
Урэгэн hайхан Тунхэмнэй
Хада уула хурёотэй
Хабтагай  hайхан Тунхэмнэй.
Хадын хормойhоо турэhэн
Баруун ханшаргайдаа мургэлтэй
тунхэнэй басаган гээшэлби.
Ай доон,ай доон гэнэлтэй
Алтанхан шуудамбаео духарайлнаб.
49. "Сэлгеэхэн Сэлэнгэ"
Жанр:лирическая
Исп.Куклина Екатерина Абыдаевна
(Запись: 1967 г.  Курсангай Иркутск.обл)
Сэлгеэхэн Сэлгеэхэн Сэлэнгэ
Сэсэгээрээ ханхалаад гое байн.
Сэдьхэлтэй гансам зугаалажал байн
шэхэндэм ханханаад дуулданхай
50. "Хухын донгодоон"
Жанр: лирическая
Исп.Куклина Екатерина Абыдаевна
(Запись: 1967 г.  Курсангай Иркутск.обл)
Хубшын модон хухэржэл байндаа
Хухын донгодохо дуулдажа байн доо
Хубууд басагад зугаалжал  байн доо
Хухюу зугаагаа зугаалжал байн даа
Хухюу хоороо наадажал байндаа
51. "Хадын саанаhаа наран гаражал бн"
Жанр: лирическая
Исп.Шобхоев М.Я.
(Запись:  Курсангай Иркутск.обл)
Хадын саанаhаа наран гаража
Хотогой Хурсангамнай гэрэлтэбэ
Харилсаашамнай мэндэ ерэжэ
Халуун зурэхыем баясуулаа гуу?